‘Schiphol: krimpen of Verduurzamen? – Maatschappelijke kosten en baten van minder vluchten versus milieumaatregelen.’ Het is de titel van de maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) die luchtvaartpartijen KLM, Schiphol en BARIN vorig jaar hebben laten uitvoeren. Aanleiding voor het onderzoek was het debat over het terugbrengen van het aantal vliegbewegingen op Schiphol. De belangrijkste conclusie van de MKBA is dat “milieu- en geluidmaatregelen, waaronder een hogere vliegbelasting, veel beter zijn voor de brede welvaart dan krimp op Schiphol”.
Tekst: Anke Hoets.
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft het rapport op 4 maart 2024 naar de Tweede Kamer gestuurd. De opdrachtgevers en onderzoekers gingen hiermee akkoord, omdat de resultaten inmiddels al waren uitgelekt. Zelf vonden ze de uitkomsten van de analyse ‘niet compleet en niet in balans’.
Krimp legt het af tegen milieu- en geluidmaatregelen
Het kabinet wil Schiphol laten krimpen naar 440.000 vluchten. SEO, CE Delft en Significance hebben op verzoek van KLM, Schiphol en BARIN een maatschappelijke kosten-batenanalyse van dit plan uitgevoerd, met hulp van NLR. Ook is nagegaan of andere beleidskeuzes meer (netto) baten opleveren. Het leverde een lijvig rapport op van ruim 160 pagina’s. De onderzoekers vallen direct met de deur in huis. Ze schrijven: “Milieu- en geluidmaatregelen, waaronder een hogere vliegbelasting, zijn veel beter voor de brede welvaart dan krimp van Schiphol. Beide opties zorgen voor lagere emissies en minder geluid, maar de effecten op emissies zijn groter in de milieu- & geluidvariant. Deze positieve effecten wegen op tegen de directe kosten voor Nederlandse luchtpassagiers, luchtvaartmaatschappijen en Schiphol.”
Welvaart op korte of lange termijn
Volgens de onderzoekers levert krimp naar 440.000 vluchten op korte termijn weliswaar meer welvaart op, maar zijn daaraan voorwaarden verbonden zoals een hoge CO2-prijs die in de toekomst mogelijk niet waargemaakt worden. Schiphol verliest bovendien een deel van haar hubfunctie met minder directe verbindingen en loopt daardoor inkomsten mis. Passagiers krijgen te maken met hogere ticketprijzen, minder directe verbindingen en langere reistijden. Ook de vrachtsector wordt met hogere tarieven geconfronteerd.
Reactie opdrachtgevers op uitkomsten MKBA Schiphol
De reden dat aanvankelijk voor gekozen is om het rapport niet te publiceren, is dat er veel vraagtekens zijn bij de methodiek en de conclusies uit het rapport, schrijft KLM mede namens BARIN. “Daardoor zijn de uitkomsten niet compleet en niet in balans. In de kern komen de bezwaren op het volgende neer:
- In de berekening van de Maatschappelijke Kosten & Baten worden de klimaateffecten op wereldwijd niveau berekend, maar de negatieve effecten voor de reiziger en de luchtvaartsector alleen binnen Nederland bezien. Hierdoor zijn de positieve resultaten van de Milieu- & Geluidsvariant disproportioneel groot. Dit is dus geen reëel scenario;
- In het rapport wordt geen rekening gehouden met weglekeffecten naar andere luchthavens in de wereld;
- Het rapport gaat voorbij aan het feit dat met het voorgestelde scenario (de Milieu- en Geluidsvariant) de toekomst van de luchtvaart in Nederland, de werkgelegenheid, het vestigingsklimaat, als ook het voortbestaan van de KLM in gevaar komt. Al deze belangrijke elementen komen onvoldoende tot uiting in de berekeningen en conclusies.
KLM en BARIN blijven streven naar een betere balans tussen de luchtvaartsector en omgeving. KLM benadrukt dit ook in haar sectorplan Schoner, Stiller, Zuiniger en in de 10 commitments waar 31 partijen uit de luchtvaart en kennisinstellingen voor staan.
Daarmee wordt het belang onderstreept van een verdere verbetering en verdere aanscherping van maatregelen, waarbij dit voor de luchtvaart op mondiaal, maar ten minste op Europees niveau zou moeten plaatsvinden.”
