Liever hangt hij het niet aan de grote klok. Jaarlijks valt de zeesluis bij IJmuiden 3% van de tijd uit, vertelt Koen Overtoom, operationeel directeur van Havenbedrijf Amsterdam, tijdens een boottocht over het Noordzeekanaal. ‘Dat lijkt misschien weinig, maar het is echt ontzettend veel’, zegt hij. ‘Onze mensen moeten de sluis dan met de hand bedienen. Ik durf het eigenlijk niet hardop te zeggen.’
Zeesluis te oud en te smal
De Noordersluis is de achilleshiel van de haven van Amsterdam. De huidige installatie dateert van 1929 en is sterk verouderd, aldus Dertje Meijer, ceo van de beheerder en ontwikkelaar van het Amsterdamse havengebied. Bovendien is de doorgang van vijftig meter te smal. ‘Dat is met de almaar groter wordende vaartuigen steeds problematischer.’
Het afgelopen jaar liep Amsterdam daardoor een nieuwe wekelijkse aanloop van een groot cruiseschip mis, vertelt Meijer. Dat scheelt de Amsterdamse economie jaarlijks €25 mln aan opbrengsten. ‘Maar ook enkele tankers, kolenschepen en containerschepen hebben we recentelijk moeten afwijzen.’
Slepend dossier
Al sinds de jaren negentig ijvert de Amsterdamse havenbeheerder voor een nieuwe, bredere sluis. Oorspronkelijk zou Rijkswaterstaat de sluis pas in 2029 vervangen, maar in 2009 sloten gemeente, havenbedrijf en de centrale overheid een convenant dat het vanwege de urgentie versneld zou worden aangelegd.
Nu is er dan eindelijk zicht op de finale investeringsbeslissing. Op 26 november stemt de Amsterdamse gemeenteraad naar verwachting in met het voornemen van het College van B&W om de benodigde lening van €”‰105 mln te verstrekken.
Daarmee lijkt het financiële plaatje rond. Van de totale kosten – naar schatting €”‰850 mln – neemt de provincie Noord-Holland €”‰55 mln voor haar rekening. Daarnaast verwacht Havenbedrijf Amsterdam enkele tientallen miljoenen aan subsidie uit Brussel. Maar het grootste deel, circa €”‰650 mln, is een eenmalige investering van Rijkswaterstaat.
Rijk als aandeelhouder
Opvallend is dat het Rijk in ruil voor de financiering van de zeesluis geen aandeel krijgt in Havenbedrijf Amsterdam. Dat komt omdat het een infrastructurele vervanging betreft die Rijkswaterstaat toch al zou moeten doen, verklaart Overtoom.
Dat is het verschil met de financiering van de aanleg van de Tweede Maasvlakte voor de haven van Rotterdam. Daarvoor kreeg het Rijk in 2005 wel een belang van 30% in het verzelfstandigde Havenbedrijf Rotterdam. De Tweede Maasvlakte betrof de oplevering van een totaal nieuw havengebied, aldus Overtoom.
Verhouding met Rotterdam
Desondanks willen Meijer en Overtoom wel degelijk dat het Rijk aandeelhouder wordt van Havenbedrijf Amsterdam. Sinds vorig jaar is ook de Amsterdamse havenbeheerder een verzelfstandigde vennootschap, met de gemeente Amsterdam als enige aandeelhouder. Die eigendomsstructuur staat tot 2016 vast. Daarna is het mogelijk dat andere aandeelhouders instappen.
‘Dat zou veel voordelen opleveren’, aldus Overtoom. Als het Rijk een belang van 30% neemt, komt daarmee de verhouding met het Rotterdamse havenbedrijf in evenwicht. ‘Dan is het speelveld eerlijker’, licht Meijer toe. ‘Hoe borg je anders dat de haven van Amsterdam even goed op de nationale agenda staat als de Rotterdamse haven?’
Minister Schultz
Minister Melanie Schultz van Infrastructuur en Milieu staat niet afwijzend tegenover het idee. In het kader van het werkprogramma ‘Zeehavens’ dat in juni werd gelanceerd onderzoekt haar departement de mogelijkheid om aandeelhouder te worden van Havenbedrijf Amsterdam.
Of de stad Amsterdam er ook mee instemt, is nog maar zeer de vraag. ‘De gemeente zal natuurlijk niet gratis een aandeel opgeven’, zegt Overtoom. ‘Maar een gedeeltelijke verzilvering van het eigendom kan goed zijn omdat het belang van Havenbedrijf Amsterdam dat van Amsterdam overstijgt.’
Hoeveel de verkoop van bijvoorbeeld 30% moet opleveren? ‘Dat is nog te vroeg om te zeggen’, aldus Overtoom. ‘Dan zullen we eerst de waarde van het bedrijf moeten bepalen.’
Bron: FD.nl
