De kou lijkt wat uit de lucht nu de Europese Unie een uitstel van de Brexit is overeengekomen tot 22 mei. Voorwaarde is wel dat de Britse premier Theresa Mai op 12 april een voor alle partijen – het Britse Lagerhuis en de overige 27 lidstaten van de EU – acceptabel nieuw uittredingsakkoord indient. Dat is over drie weken. May heeft zelf al gezegd dat ze liever een no-deal Brexit heeft, dan een lang uitstel. De nieuwe afspraken zouden dan ook zomaar een uitstel van executie kunnen zijn. Uw bedrijfsvoering inrichten op een no deal blijft daarom onverminderd nodig. ACN liet de achterban hierover onlangs bijpraten.
Veel ACN-leden waren naar Hoofddorp gekomen voor de update over de voorbereidingen op de Brexit. Dat gebeurde door de usual suspects: het ministerie van IenW, de Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), de Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) en Douane. Rode draad in hun verhaal: de instanties krijgen schrikbarend weinig vragen vanuit het bedrijfsleven over de Brexit. De Nederlandse overheid op haar beurt is er grotendeels klaar voor. Joost Rooijackers van de NCTV: “Op het gebied van de beveiliging van de luchtvaart ligt er inmiddels een legislative proposal om het VK de status te geven van een 3e land met het EU-systeem. Er komen dus geen extra eisen voor onder meer grondafhandeling, afhandelaren, regulated agents, etc.. De RA3/KC3-erkenning is evenmin nodig.” Wel moeten luchtvaart- en grondpartijen worden herverdeeld. Nederland gaat onder meer de registratie van 4 luchtvaartmaatschappijen op zich nemen.
EORI-nummer nodig voor afhandelen douaneformaliteiten
De EU heeft inmiddels ook al een aantal noodmaatregelen voor onder meer het wegvervoer, en de luchtvaart. Die kunnen de eerste klap opvangen. Maar, waarschuwt Paul Persoon-Zeer van I&W: “Die maatregelen gelden 9 maanden op basis van wederkerigheid.” Uitstellen tot juni is volgens hem te kort. “Als er meer tijd is, kunnen we gaan kijken naar akkoorden voor de langere termijn en zaken voor het wegvervoer, cabotage en luchtvracht goed regelen.” Han Haasbeek, regiocoördinator Douane Schiphol Cargo, sluit zich daarbij aan. “De zekerheid van de onzekerheid is nog steeds het enige uitgangspunt om naar het vertrek van het VK uit de EU toe te werken. Ondernemers krijgen hoe dan ook te maken met toezicht, douaneformaliteiten, invoerrechten, oorsprongsregels, een ander btw-regime, wachttijden bij ferries, etc.. Maar van de ruim 900 mensen die nodig zijn, hebben we er inmiddels 500 geworven en deels opgeleid.”
Het is nooit handig om met je rug tegen de muur te moeten onderhandelen
Haasbeek maakt zich misschien nog het meeste zorgen over de Britten. Onduidelijk is of zij hun systemen al op orde hebben. En hij stelt vraagtekens bij de 35.000 bedrijven die te maken krijgen met de gevolgen van de Brexit. “Wie heeft hier inmiddels een EORI-nummer?”, vraagt hij de zaal. De toehoorders blijken hun huiswerk te hebben gedaan, maar die ervaring heeft de douane elders niet. “Wij krijgen weinig aanvragen voor EORI-nummers en zonder dat nummer kun je eenvoudigweg geen zaken doen met de Douane.” Het nummer is nodig om snel gegevens te kunnen uitwisselen met de Douane.
NVWA: Oorverdovende stilte bedrijfsleven
Peter Verbaas van de NVWA vult aan. “Het is oorverdovend stil als het gaat om aanvragen vanuit het bedrijfsleven om aangesloten te worden op de NVWA-systemen.” Die IT-systemen zijn getest en van de zwakke punten ontdaan. Ze kunnen een stijging met de helft van het aantal 
exportcertificaten aan, verwacht Verbaas. Ook heeft de NVWA zich voorbereid op noodscenario’s zoals de chauffeur die zijn documenten kwijt is, een tekort aan mensen of de uitbraak van een dier- of plantenziekte. Verder liggen er documentensets klaar waarvan met een educated guess is vastgesteld dat die nodig zullen zijn voor de handel met het VK als 3e land. Dat goede nieuws laat onverlet dat ook de NVWA te maken krijgt met een aantal firsts waaronder nieuwe modaliteiten zoals de ferry. Dat heeft volgens hem niet alleen consequenties voor de voorraden, maar ook voor de vrachtdocumenten. “De overtocht is kort en er is dus weinig tijd om tijdens de reis nog documenten in orde te brengen.”
Keuringslocaties bij de ferries
Hoe het ervoor staat met keuringslocaties bij de ferries, blijft onduidelijk. “Dat is de verantwoordelijkheid van de bedrijven. Zij moeten maximaal inzetten op het inrichten van faciliteiten en protocollen. Wij zorgen ondertussen voor de goedkeuringen uit Brussel.” Een toehoorder wijst er op dat het misschien niet handig is om de private bedrijven hiervoor verantwoordelijk te maken. “Die moeten investeren in iets waarvan de toekomst nog onzeker is.”
Neem een Brexit-clausule op in je contracten
In de zaal bestaan duidelijk zorgen over de vertragingen in de keuringen bij de grens. “Waar moeten we dan aan denken?” Verbaas: “Het zijn dagkoersen op dit moment. Het VK eist nu niet veel dus is er qua export nog niet veel aan de hand. Maar als de Britten op het laatste moment komen met certificeringseisen, dan moeten wij voor volume gaan en krijgen 80 keuringen voorrang op een enkele keuring.” Overigens geldt dat laatste niet voor levende dieren, benadrukt hij. Die gaan bij de NVWA altijd voor.
Zijn uw contracten Brexit proof
De laatste spreker was René de Bondt van De Haan Advocaten. Hij ging uitgebreid in op een aspect dat tot nu toe nog onderbelicht was: eventuele geschillen met zakenpartners en hoe bedrijven in hun contacten juridische, en daarmee financiële risico’s, kunnen beperken. Want met het vertrek van het VK en de EU vervallen ook de EU-afspraken voor het handelsverkeer en eventuele arbitrageregels. Dat hoeft geen probleem te zijn bij een Brexit met een lange transitieperiode. En voor de luchtvracht en het wegtransport gelden voor de komende 9 maanden EU-noodmaatregelen. Maar het kan desastreus zijn als er niet over wordt nagedacht. “EU-richtlijnen zijn verwerkt in nationale wetgeving en sijpelen door in afspraken die u maakt met uw klanten, schriftelijk en mondeling. Zodra Groot-Brittannië er uitstapt, vervalt alles en moet er opnieuw onderhandeld worden.”
Er is volgens De Bondt een risico dat in dat geval wetgeving uit de jaren 50 van de vorig eeuw gaat gelden. Hij adviseert in het kader van de Brexit de contracten én algemene voorwaarden – ook die van de handelspartner – tegen het licht te houden. Zijn ze Brexit-proof? Is een contract erna nog relevant. Kan van u of uw zakenpartner redelijkerwijs nog verwacht worden dat u zich bijvoorbeeld aan de overeengekomen levertijden houdt met het oog op vertragingen bij de grens?
Afhandeling geschillen
Ook de juridische afhandeling van geschillen kan een probleem worden. Er is nu nog één EU-wetgeving waar alle rechters zich aanhouden. Maar wie bemiddelt of oordeelt na de Brexit en toetst een geschil aan welke wetgeving, die van de EU of van het VK? Tal van vragen gaan spelen die volgens De Bondt in veel contracten en algemene voorwaarden niet geregeld zijn: “Ik adviseer dringend om een Brexit-clausule op te gaan nemen in contracten. Daarin leg je vast dat je niet weet wat er gaat gebeuren en dat voorbereiden op de Brexit heel lastig is. En je komt overeen om samen in overleg te treden als een van de partijen in de problemen komt door de Brexit. Het is altijd moeilijk onderhandelen als je met je rug tegen de muur staat. Ga er daarom nu mee aan de slag.”
De presentaties van de ACN-bijeenkomst op 14 maart in Hoofddorp
- Paul Zeer, EU coördinator IenW
- Joost Rooijackers, Sr. Beleidsmedewerker NCTV
- Han Haasbeek, Regiocoördinator Brexit Douane Schiphol Cargo
- René de Bondt, De Haan Advocaten
Het Brexitloket
Bedrijven kunnen met al hun vragen terecht bij het Brexitloket van de overheid.
