City logistics van bouwmaterialen en e-commerce staan tegenwoordig hoog op de agenda. Bij zowel de verzender, leverancier als bestuurder. Ook in de afvallogistiek neemt het aantal initiatieven voor slim en schoon vervoer toe. Want alles wat de stad ingaat, moet er ook grotendeels weer uit. Simon de Rijke van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) sloot dit jaar een onderzoek af naar de afvallogistiek in een aantal Amsterdamse wijken. Hij is positief na zijn onderzoek, maar volgens hem valt er ook nog veel winst te behalen.
Simon de Rijke is onderzoeker Stedelijke reststromen bij het Lectoraat City Logistiek en het multidisciplinaire onderzoeksprogramma Urban Technology. In opdracht van het programmateam Optimaliseren Afvalketen van de gemeente Amsterdam volgde hij vijf gebiedsgerichte initiatieven voor bedrijfsafvalinzameling: rond het Damrak, in Nes, de Plantagebuurt, Reguliersdwarsstraat en de Westergasfabriek. Deelnemers waren winkeliers, horeca-ondernemers, kantoren en/of culturele instellingen. De initiatieven waren qua opzet, ambities en resultaten zeer divers. Eenduidige conclusies over het nut van gezamenlijke afvalinzameling door bedrijven waren er dan ook niet. Bij het ene project werd winst behaald in de afvalscheiding/verwerking of afvalopslag (wel/niet minder afval op straat). Bij een ander project namen de voertuigbewegingen en kosten af.
“Vuilniswagens zorgen voor congestie, luchtvervuiling, geluidsoverlast en onveilige situaties”
“De projecten vergelijken is als appels met peren vergelijken”, waarschuwt De Rijke. “Maar we zagen mooie cijfers. Zo daalde het aantal vuilniswagens bij het Damrak in de proefperiode met 40%. Daar was vooral de gemeente betrokken, dus als er meer contracten komen, dan is de winst nog groter.” In de Plantagebuurt gingen de deelnemers van 6 naar 1 afvalinzamelaar. Daar kon bovendien voor 70-80% van het afval de overstap worden gemaakt naar emissievrij vervoer over water. De deelnemers in de Westergasfabriek gingen van 9 naar 1 afvalinzamelaar. Ook wordt daar nu vaker ingezameld, wat de leefbaarheid ten goede komt.
Ruimte voor verbetering
Gebiedsgerichte inzameling van bedrijfsafval kun je dus op veel manieren oppakken. In Amsterdam Zuidoost is rond de Johan Cruijff Arena door een consortium van bedrijven onlangs nog een nieuwe pilot gestart. Die is weer net even anders. De kwantiteit van het aantal pilots verhult volgens de HvA-onderzoeker dat er nog veel ruimte voor verbetering is. De bedrijfsafvalmarkt is geliberaliseerd en wordt volledig overgelaten aan de bedrijven. Die varen zelden een gemeenschappelijke koers en kunnen daartoe wettelijk ook niet gedwongen worden. Een van de grote problemen is draagvlak. Er zijn altijd partijen voor wie het bundelen van afvalstromen financieel niet interessant is of die hun autonomie niet willen opgeven. Bovendien heeft afval weinig prioriteit. “Ondernemers zijn vooral bezig met verkopen en klanten bedienen. Dat afval moeten ze dan ook nog even kwijt”, aldus De Rijke.
Zelfreflectie bedrijven en gemeente
Hij vindt dat ondernemers en gemeente best kritischer naar zichzelf mogen kijken. De experimenten zijn vaak te kleinschalig en hebben te veel tijd nodig om tot resultaten te komen. “Wel twee jaar. Er zit veel pijn en moeite achter en zelfs op kleine schaal kost het veel tijd en energie om iets voor elkaar te boksen. Ik snap het wel, het is niet alle ondernemers gegeven en wordt nog problematischer als er geen geld is om er iemand voor vrij te maken of aan te stellen (een zogeheten afvalregisseur).”
Toch is nadenken over gemeenschappelijke inzameling van bedrijfsafval op een bepaald moment niet meer te vermijden, waarschuwt de onderzoeker. Voertuigen voor afvalinzameling zorgen voor congestie, luchtvervuiling, geluidsoverlast en onveilige situaties. Het wordt tijd om door te gaan pakken. Simon: “De gemeente wil in 2025 emissievrij transport in de stad. Dat is over 7 jaar al. En voor inzamelaars is het al moeilijk om de binnenstad in te komen. Hun product wordt steeds duurder, ook voor de ondernemer. Tot slot is er de technologische ontwikkeling.”
Stappenplan voor goedkopere en schone inzameling bedrijfsafval
Het onderzoek van Simon de Rijke heeft geresulteerd in een plan van aanpak voor de gebiedsgerichte inzameling van bedrijfsafval. Het bevat ook een zeer handzaam stappenplan voor ondernemers(verenigingen) waarmee ze in fases kunnen streven naar een leefbare en schone buurt door het slim samenvoegen van afvalstromen. Dat begint met het inventariseren van eisen en wensen, het bundelen van krachten en het samen selecteren van een afvalinzamelaar.
Simon adviseert welwillende ondernemers om een voorhoede te vormen, een helder en behapbaar plan te formuleren en vervolgens in de praktijk te laten zien dat het bundelen van afvalstromen werkt. “Het is even investeren, maar ons onderzoek toont aan dat het echt goedkoper kan. En wie wil er niet een schone wijk?! Die is ook goed voor de business.”
