Het kabinet wil hard snoeien in het aantal vluchten van en naar Schiphol. De vrachtsector vreest hierdoor in de knel te komen, net als bedrijven elders die ook bestaan dankzij de ligging, de wereldwijde verbindingen en de logistieke expertise op de luchthaven. “Minder vluchten ligt lekker bij het publiek, maar is niet de weg naar duurzame verandering”, zegt René de Koning. Hij is CEO van het bedrijf OneLogistics dat de JSF-logistiek naar Nederland haalde. De Koning pleit voor een brede mainportvisie voor Schiphol met aandacht voor duurzaamheid én bedrijvigheid. Ook pleit hij voor het ontwikkelen van een tool die beleidskeuzes inzichtelijk maakt vóór er grote stappen worden gezet.
Tekst: Anke Hoets.
Met lede ogen beziet De Koning de plannen van het kabinet met de nationale luchthaven: van 540.000 terug naar maximaal 440.000 vliegbewegingen per jaar. Die krimp zet de freighters nog verder onder druk terwijl ze al jaren te maken hebben met krimp door de problematiek rond de verdeling van landingsrechten. Ook andere bedrijven die afhankelijk zijn van Schiphol en zijn wereldwijde hubfunctie voorzien grote, negatieve gevolgen: distributiecentra, vastgoedbedrijven, warehouses, evenementenorganisaties, life science- & health-bedrijven etc. Vracht- en grondafhandelaar dnata kondigde begin dit jaar nog aan 200 miljoen euro te investeren in een ultramoderne vrachtlocatie bij Schiphol. “De politiek heeft nu het fundament onder deze businesscase weggeslagen. Dit dwingt ons tot een heroverweging van de investering”, zei managing director Jan van Anrooy onlangs tijdens het luchtvrachtdebat in Den Haag.
Weglekken van banen en toegevoegde waarde
Luchtvracht had in 2019 een directe toegevoegde waarde voor onze economie van ruim 1,3 miljard euro en biedt werk aan duizenden mensen. De toegevoegde waarde brokkelt al jaren af. René de Koning ziet dan ook met lede ogen dat steeds meer bedrijven dreigen te vertrekken. “Nederland is een klein land. Als logistieke partijen niet op Schiphol terecht kunnen, gaan ze naar Luik, Brussel of Frankfurt. ASML in Eindhoven vervoert al niet meer via Amsterdam. Je kunt je dan afvragen of vluchten schrappen voor een beter milieu zin heeft. De economische activiteit verdwijnt naar het buitenland en de toegevoegde waarde voor onze economie en banen zijn we kwijt. Ook gaan er meer goederen over de weg vervoerd worden.”
Air freighters zijn geen kiezers
Als CEO van OneLogistics haalde De Koning vijf jaar geleden de logistieke- & warehousefunctie voor onderdelen en onderhoud van 650 Europese JSF-toestellen naar Nederland. Een miljardenoperatie. Mainport Schiphol is een belangrijke schakel in zijn propositie. “Luchtvracht en logistiek hebben de reputatie ‘vuil te zijn’, maar de sector vervoert veel meer dan alleen goedkope telefoonhoesjes uit China. Schiphol is de gateway voor Defensie, high tech, aerospace, perishables, life sciences, pharma en semiconductors, allemaal sectoren met hoogwaardige producten. Toch staan deze activiteiten nauwelijks op het netvlies in Den Haag. We hebben inmiddels 21 partijen in de Tweede Kamer, maar weinig kamerleden houden zich bezig met de logistiek.” Een bezoeker aan het luchtvrachtdebat constateerde wrang: “Air cargo heeft ons door de coronacrisis geholpen en is een grootverdiener, maar in de sector vallen nauwelijks stemmen te winnen.”
René de Koning maakte onderstaande animatie over de wereldwijde hub Schiphol
Andere kijk op verduurzaming luchtvaart
Sectorbreed wordt nu gepleit voor een andere, ‘intelligente’ kijk op de luchtvaart, waarin niet de getallen, maar kwaliteit en innovatie leidend zijn. Jan van Anrooy van dnata vroeg zich af: “Waarom zetten we niet harder in op biofuel, op elektrisch taxiën en grotere vliegtuigen.” Topvrouw Hanne Buis van Royal Schiphol Group heeft inmiddels de koe bij de horens gepakt en de vrachttafel opgericht. In dit overlegorgaan gaan alle betrokken partijen – Den Haag, provincie, gemeentes belangenorganisaties en bedrijven – hands-on over de toekomst van de nationale luchtvracht praten. De eerste vrachttafel is deze week bij elkaar gekomen. Buis waarschuwde ook voor een averechts effect als de gatewayfunctie van ons land onnodig op het spel komt te staan. “We willen naar schoon en stil, maar terug naar 440.000 vliegbewegingen kan er ook toe leiden dat air lines zeggen ‘ik breng mijn oude (red: vervuilende en luidruchtige) vloot wel naar Schiphol’.”
Simulatietool voor sturen beleid
René de Koning praat mee aan de nieuwe vrachttafel. Hij onderschrijft de twijfel die tijdens het luchtvrachtdebat ook hoorbaar was; of Den Haag het eigen beleid wel kan onderbouwen. “Eerlijk gezegd heb ik het gevoel dat er een wat negatief sentiment heerst over luchtvracht. Dat de politiek niet breder wil kijken naar wat slimmer en innovatiever kan, naar een supply chain die transparant en ook schoon kan zijn.” De Koning vindt dat de gevolgen van beleidskeuzes inzichtelijk gemaakt moeten worden vóór er een onomkeerbare koers wordt uitgezet. “Kennisinstellingen in onze regio doen onderzoek alsof de bomen nog tot in de hemel groeien. Daar is geen sprake meer van. Zij zijn de aangewezen partij om voor bestuurders een simulatiemodel te ontwikkelen waarin verschillende scenario’s worden uitgewerkt en waarin je aan de knoppen kunt draaien. Theoretisch dus berekenen ‘als we teruggaan naar 300.000 vliegbewegingen, wat is dan het effect op het klimaat, de werkgelegenheid op de luchthaven en in andere sectoren en het ongemak voor passagiers. Of berekenen wat de impact is van ander materiaal of van een andere inrichting van de supply chain?
Amsterdam Logistics Board voortrekker in ontwikkeling mainportvisie voor Schiphol
Tegelijk met het ontwikkelen van de tool, is een stap terug in het verleden nodig, zegt De Koning. Hij wil dat er weer een nieuwe visie komt voor de mainport Schiphol. Hij wijst op het succes van brainport Brabant. “Bedrijven als DAF, ASML en Philips zijn met de provincie rond de tafel gegaan, hebben samen een strategie ontwikkeld voor de Brabantse maakindustrie en er veel moeite in gestoken om die in de praktijk te brengen. De regio Amsterdam heeft altijd de wind mee gehad, maar heeft inmiddels een serieus probleem. Ik denk daarom dat er een Deltaplan voor de mainports nodig is.” Omdat er, naast KLM en Royal Schiphol Group, weinig bedrijven écht geworteld zijn in de Metropoolregio Amsterdam, ziet De Koning een voortrekkersrol weggelegd voor de Amsterdam Logistics Board. De Board is een triple helix-samenwerking van provincie, gemeentes, mobiliteitsplatforms, kennisinstellingen en luchtvaartpartijen. René de Koning: “Het is de aangewezen organisatie om de handdoek op te pakken. Herijk de lopende programma’s, zorg dat ze aansluiten bij de realiteit van 2023, kom geregeld bij elkaar en zorg voor resultaat op de kortere termijn zonder de langetermijnvisie uit het oog te verliezen.”
Amsterdam Logistics Panel René de Koning is lid van het Amsterdam Logistics Panel dat sinds dit jaar vanuit het bedrijfsleven fungeert als klankbord voor de programma’s van Amsterdam Logistics. Zo heeft het panel onlangs kritisch gekeken naar het Smart Cargo Mainport Programma (SCMP) op Schiphol. Op dit moment bestaat het Amsterdam Logistics Panel uit OneLogistics, Wouter van Dijk van DHL en Jochum Reuter van MPO. Ondernemers zijn welkom om zich aan te sluiten.
