Het nut en de noodzaak van duurzaam vrachtvervoer is enkele jaren na de introductie van de eerste elektrische voertuigen wel duidelijk. Toch blijft de transitie van diesel naar elektrisch in de logistiek steken. Een van de grootste problemen – naast de beperkte actieradius – is dat transporteurs en logistiek dienstverleners niet goed overzien wat de reële kosten zijn van een overstap naar elektrisch. Beleidsmakers weten op hun beurt niet goed hoe ze private partijen het juiste zetje kunnen geven. Onderzoeksbureau Panteia heeft een rekenmodel ontwikkeld dat de kostprijs en de daarvoor gebruikte rekenregels voor beide inzichtelijk maakt.
Manfred Kindt en Aad van den Engel van Panteia gaven tijdens het jaarcongres van de Topsector Logistiek een toelichting op het nieuwe rekenmodel in het webinar ‘Transitie naar elektrisch vrachtvervoer: feiten en fabels over betaalbaarheid’. Het model is op verzoek van de Topsector Logistiek en brancheorganisaties evofenedex, TLN en RAI Vereniging ontwikkeld. Manfred Kindt. “Na de introductie was het beeld ontstaan dat elektrisch vrachtvervoer al snel het nieuwe normaal zou zijn, maar de realiteit is anders. Marktintroducties zijn uitgesteld en elektrische vrachtvoertuigen blijken nog niet flexibel inzetbaar.”
Elektrisch beroepsvervoer blijft experimenteren
Door de beperkte beschikbaarheid van fabrieksversies, lage betrouwbaarheid van omgebouwde voertuigen en hoge investeringen, is elektrisch beroepsvervoer in de experimenteerfase blijven hangen, zegt Kindt. Terwijl lokale, nationale en Europese overheden met regelgeving juist tot haast dwingen in de transitie. Zij willen waar mogelijk zo snel mogelijk naar schoon en duurzaam vervoer, vooral in binnensteden. Dat leidt hier en daar tot wederzijds onbegrip. Kindt: “Er bleek duidelijk een behoefte aan op feiten gebaseerde informatie zodat het gesprek tussen de stakeholders zich kunnen concentreren op wat wel mogelijk is.”
Total Cost of Ownership essentieel
Panteia ontwikkelde daarop het rekenmodel. Het geeft antwoord op de vraag wat er moet gebeuren om de energietransitie kostprijstechnisch wel een succes te maken. Uit gesprekken met vervoerders blijkt dat de Total Cost of Ownership (TCO) voor transporteurs en logistiek dienstverleners de belangrijkste overweging is om geheel of deels over te stappen op elektrisch. Het model gaat uit van een aantal voor iedereen herkenbare uitgangspunten. Vooralsnog wordt gewerkt met 1 voertuig, 1 laadpaal-constructie, er is een berekening gemaakt voor zware voertuigen boven de 3,5 ton op basis van de actuele kosten (ook voor onderhoud en service) voor de gehele levenscyclus van een voertuig. “Het TCO-model vraagt dus om periodieke updates, maar als de rekenregels en uitgangspunten breed gedragen worden, dan kan er geen discussie meer bestaan over de resultaten.”
Berekenen kosten elektrisch vrachtvervoer voor beginners
Aad van den Engel vult aan: “Het model heeft eigenlijk twee voorkanten die refereren aan de twee doelgroepen: de vervoerder ofwel gebruiker en de beleidsmaker die met subsidies, belastingen en regelgeving kan sturen.” Het generieke rekenmodel is gebaseerd op vier variabelen: Dat zijn het voertuigtype, koelmachine w/n, verwachte jaarkilometrage en het gebruik van grijze of groene elektriciteit. Door aan de knoppen te draaien en dus andere waarden in te vullen, komt er per kilometer telkens een andere kostprijsberekening uit.
Gevorderde gebruiker, meer variabelen mogelijk
De gevorderde gebruiker kan meer variabelen invullen specifiek voor de eigen situatie. Denk aan technische zaken zoals het oplaadsysteem en welke accu nodig is om een bepaald kilometrage te kunnen draaien en een gewijzigde economische levensduur. Dan zijn er nog financiële variabelen zoals de aankoopprijs, restwaarde van een voertuig, brandstofprijzen en de kosten van reparatie en onderhoud. Tot slot kunnen subsidieregelingen in het model worden opgenomen. Elke wijziging levert nieuwe calculaties en inzichten op. Van den Engel: “Er komt uit wat het kost, maar vooral ook wat het oplevert. Want we doen dit toch vooral ook om energie te besparen en CO2-emissies te verminderen.”
Ook voor beleidsmakers
Het model is bij een flink aantal vervoerders en verladers getoetst, zeggen de Panteia-onderzoekers. Ook beleidsmakers kunnen er mee uit de voeten. Zij kunnen bijvoorbeeld de effecten van aankoopsubsidies of een extra belasting van dieselvoertuigen doorrekenen en over het voetlicht brengen bij ondernemers. “De calculaties zijn allemaal transparant en zo door te rekenen.” Volgens Panteia geeft het rekenmodel daarmee antwoord op de vraag wat er moet gebeuren om de energietransitie kostprijstechnisch wel een succes te maken.
Waar en wanneer is het rekenmodel te krijgen
Het TCO-rekenmodel zal op korte termijn gratis beschikbaar zijn via de site van de Topsector Logistiek. Ondernemers en bestuurders kunnen hem op aanvraag krijgen. Manfred Kindt: “Dat biedt ons de kans om het model te blijven updaten, denk bijvoorbeeld aan de effecten van CO2-beprijzing op de TCO. We verwachten dat het finetunen zo’n twee keer per jaar zal gebeuren.”
