Het College van Rijksadviseurs (CRa) bracht onlangs een belangrijk rapport uit over de logistiek van de toekomst in ons land. Het rapport heeft de titel ‘De logistiek van morgen begint vandaag – Hoe we nu kunnen werken aan een gezonde bloedsomloop voor de circulaire economie’. De opstellers van het rapport vinden dat de Nederlandse logistieke sector goud in handen heeft, maar dat er ook keuzes moeten worden gemaakt.
Tekst: Anke Hoets. Foto: Pixabay.com.
Uitgangspunt hiervoor is dat het maatschappelijk debat over de logistiek in alle hevigheid is losgebarsten. Flitskoeriers en de verdozing van het landschap met anonieme distributiecentra zijn sprekende voorbeelden van wat velen zien als de uitwassen van de logistiek. “De lokale weerstand tegen nieuwe logistieke bedrijventerreinen is op veel plekken nu zo hoog dat het zelfs voor de grootste believers duidelijk is geworden: de magie van Nederland Distributieland is uitgewerkt. De tijd van schijnbaar onbegrensde groei is voorbij. Wereldwijd, maar ook in onze eigen directe leefomgeving”, constateert het CRa. Ook is de sector door onder meer automatisering niet langer de banenmotor van weleer.
Logistiek onmisbaar voor transitie naar circulaire economie
Het college pleit voor een open, realistische discussie, want zonder de logistiek kan de samenleving niet: “Wat op dit moment mist, is een verhaal over de logistiek die we wél willen in Nederland en hoe we hiervoor op een goede manier ruimte kunnen maken. Een verhaal waarbij het er niet om gaat dát we distribueren, maar wát we distribueren. Logistiek is namelijk nooit een doel op zich, maar een middel om te bereiken wat we willen als samenleving.” De circulaire economie is volgens de rijksadviseurs de toekomst om een brede welvaart te realiseren. En daarbij is de logistiek onmisbaar. De sector kan zelfs een voortrekkersrol pakken in de transitie naar een circulaire economie. “De veelgehoorde roep om een ban op logistieke ‘dozen’ lost het maatschappelijk probleem niet op, omdat logistiek onze huidige en toekomstige circulaire economie juist mogelijk moet maken. Een circulaire economie vraagt immers om transport en opslag en dus om hallen en loodsen. Bedrijventerreinen zijn nu en in de toekomst belangrijke draaischijven in de Nederlandse economie, ook als deze circulair is.”
Vijf aanbevelingen met als sleutelwoord ‘durf’
Het negatieve imago van de sector Logistiek lijkt dus onterecht, als we het CRa-rapport goed lezen. Dat betekent niet dat een en ander niet actief in goede banen moet worden geleid. De overheid zal de regie moeten nemen en samen met het bedrijfsleven durf moeten tonen om de circulaire transitie aan te jagen. Het CRa komt tot vijf aanbevelingen:
- Durf te kiezen en nee te verkopen: “Bied geen ruimte meer aan waardeketens die gebaseerd zijn op de schending van mensenrechten en uitputting en vervuiling van natuurlijke bronnen.” Het CRa noemt dit ook ‘het dekoloniseren van waardeketens’ en het sturen op korte ketens zodat goederen niet onnodig van hot naar her worden gesleept.
- Durft te sturen met infrastructuur: “Met de nationale uitwerking op de vier Europese goederencorridors ontstaat er een heldere hoofdstructuur die ingezet kan worden om de logistieke ontwikkeling te sturen naar de plekken die multimodaal bereikbaar zijn. Door intensieve goederenstromen daar te bundelen wordt de druk op kwetsbare delen van ons wegennet weggenomen.”
- Durf weerstand te bieden aan de druk van de woningmarkt: “Gemeenten en provincies moeten aangemoedigd worden zuiniger om te gaan met bestaande bedrijventerreinen die vaak strategisch liggen in de stad en zowel via water, spoor en weg meestal goed ontsloten zijn. Stadslogistiek en circulaire arbeidsintensieve maakindustrie horen bij de stad en hebben vaak beperkte hindercontouren die goed inpasbaar zijn in het stedelijk weefsel. Het wordt dus hoog tijd om afscheid te nemen van een eeuw lang uitplaatsen van bedrijvigheid en het stelselmatig vergroten van de woon-werkafstand. Na een eeuw ketenverlenging is nu de eeuw van ketenverkorting aangebroken.”
- Durf de allerhoogste eisen te stellen aan elke nieuwe gebiedsontwikkeling. “Nieuwe gronduitgiften zijn op termijn waarschijnlijk niet altijd te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van (X)XL-logistiek, die door de maatvoering niet inpasbaar is op bestaande terreinen….Maar door als gemeenten en provincies hoge eisen te stellen kan de overheid een positieve impuls geven aan bedrijven die bereid zijn om te investeren in een hoogwaardige leefomgeving en een circulaire toekomst.”
- Durf wendbaar te zijn, ook in plannen die al gemaakt zijn. “Vastgestelde plannen aanpassen aan de eisen van komende tijd loont de moeite. Veel ruimteclaims op het gebied van klimaatadaptatie, biodiversiteit, mobiliteit en energietransitie kunnen heel goed geïntegreerd worden in de aan te passen plannen. Bovendien liggen er allerlei kansen om de dichtheid van de plannen te vergroten…Aanpasbare plannen vragen ook om beter aanpasbare gebouwen. Dit betekent dat zowel strenger beleid noodzakelijk is om hogere eisen te introduceren, en dat sommige wetgeving juist versoepeld wordt om wendbaarder te kunnen zijn.”
De Rijksadviseurs concluderen met de vaststelling dat Nederland Distributieland groot is geworden door duidelijke keuzes van de Rijksoverheid in het verleden. Er is destijds met een heldere visie geïnvesteerd in luchthaven, haven, wegen, spoor, etc. Het is tijd om de visie te herijken. “Nu de logistieke sector tegen ruimtelijke, ecologische en maatschappelijke grenzen aanloopt is het aan de Rijksoverheid om opnieuw richtinggevende keuzes te maken.”
TLN: ‘Berichtgeving over rapport is eenzijdig’
TLN organiseerde op 2 november op YouTube een gesprek over het rapport van de Rijksadviseurs ‘Logistiek van morgen begint vandaag’.
