Door innovatief denken en doen houden we de MRA concurrerend en leefbaar
De zaal is tot aan de deur gevuld. Pakhuis de Zwijger is dinsdagmiddag 24 maart 2015 dé plek waar de top van de logistieke sector bijeenkomt. Met als doel mee te denken over de toekomst van logistiek in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Een toekomst met bedreigingen, maar vooral ook met kansen, zoals e-commerce, 3D-printen, circulariteit en de energietransitie. De rode draad van de middag: door samenwerking kunnen deze ontwikkelingen ervoor zorgen dat de MRA haar internationale toppositie behoudt.
Dertje Meijer, algemeen directeur bij Havenbedrijf Amsterdam, benadrukt tijdens haar welkomstwoord nog eens het belang van de conferentie ‘Logistiek als innovatiemotor van de MRA’. ”žDe icoon Amsterdam werkt als een magneet. In 2040 wonen hier een miljoen mensen meer dan vandaag. Steeds meer bedrijven staan te springen om zich hier te vestigen. Maar hoe gaan we die beperkte grond verdelen?” Dat is ook een logistieke uitdaging. Eén met beperkingen, want ruimte en grondstoffen zullen steeds schaarser worden. Tenzij we anders durven denken. ”žVoor wie anders durft te denken is de ruimte onbegrensd.” Bij dat anders denken zijn twee begrippen cruciaal: circulaire economie en slimme logistiek.
Navigeren op een speedboot
Trendanalist Christine Boland, de eerste spreker, schudt de zaal wakker. Haar inspirerende lezing vol sprekende voorbeelden die illustreren hoe de wereld om ons heen verandert, laat ons voelen dat innoveren geen keuze is, maar noodzaak. ”žJe zou de wereld kunnen zien als een kapseizend schip dat heel langzaam zinkt. Daaromheen ontstaan nieuwe initiatieven en innovaties, als kleine speedbootjes die wegvaren van het schip. Elk met zijn eigen koers. Je kunt ervoor kiezen op het grote schip te blijven en dat kan ook best lang goed gaan. Maar op een gegeven moment gaat dat schip toch echt zinken en verlies je de strijd als je niet op zo’n klein speedbootje zit.”
Die verandering heeft grote gevolgen voor onze levens. Boland: ”žDe vierde dimensie van data die aan ons leven is toegevoegd, maakt ons in veel gevallen wantrouwig. Maar tegelijkertijd heeft het ook de potentie om hele sectoren naar een hoger niveau te tillen. Verzin het en we kunnen het maken. Alles is mogelijk.” Goed kunnen navigeren wordt hierbij aangemerkt als een van de belangrijkste skills. ”žWeten waar je naartoe gaat, brengt het vertrouwen weer terug. Weten wie je bent, als bedrijf, als persoon, als regio, en weten met wie je samen wilt optrekken.”
De bal ligt in het eigen veld
Walther Ploos van Amstel, hoogleraar City Logistics aan de Hogeschool van Amsterdam, vertaalt de trends door naar de logistiek. ”žRapporten tonen aan dat goederenstromen blijven groeien. Stromen die ook enorm gaan veranderen. Wat betekent dat voor de logistiek? Het wordt veel meer circulair, een stuk fijnmaziger en de waarde van tijd wordt ongekend belangrijk.” Ploos van Amstel stelt dat onze ketens vers, vlug, veilig, voordelig en voorspelbaar moeten zijn. En bij vers gaat het niet alleen maar om bloemen en agrarische producten; ook schoenen kunnen vers zijn. ”žVoor de nieuwste modellen van Nike zijn sommige mensen bereid om 200 tot 300 euro te betalen. Ze liggen ’s avonds op de stoep om de eerste te zijn. Terwijl diezelfde schoenen een paar weken later bij de Nike store liggen voor 140 euro, nog een paar weken later bij Foot Locker en een jaar later in de outlet voor 60 euro. Tijd is van ongekende waarde.”
Naast de vijf V’s moeten ketens met elkaar worden verbonden. ”žEr is een nieuwe Amsterdamse school nodig voor ketenregie’, stelt Ploos van Amstel. Wie zijn de ‘leader firms’ die het mkb gaan meetrekken in de innovatie? En met wie ga je samenwerken om de positie ten opzichte van andere airport-seaport cities vast te houden?
Ook pleit Ploos van Amstel voor meer ruimte, in het bijzonder voor stadslogistiek. ”ž80% van de zendingen in de regio komt van minder dan 50 kilometer. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: geef stadslogistiek de ruimte. Ten behoeve van het mkb. Anders komt straks alles van bedrijven als Zalando.” Tot slot is talent ontwikkelen cruciaal om te innoveren. En daar is de creatieve sector hard bij nodig. ”žDeze sector heeft als geen ander inzicht in menselijk gedrag.”
De boodschap komt luid en duidelijk over. De bal ligt nu in ons eigen veld.
Innovatie is ook buitenspel durven staan
Na de pauze is het woord aan Enno Osinga, die de visie van Amsterdam Logistics Board toelicht. ”žWe zijn in de logistieke sector in één ding allemaal goed: ons eigen ding doen. Dat moet doorbroken worden. Jullie in de zaal zijn geen toeschouwers, jullie zijn deelnemers.” Schiphol heeft een aantal maanden geleden haar datasets beschikbaar gesteld. Om transparant te kunnen zijn, in het kader van innovatieprojecten als eLink — een tool waarmee goederen sneller aan- en afgeleverd kunnen worden met zo min mogelijk administratieve handelingen en zonder wachttijd. De drie pijlers van de boardvisie: fysieke en digitale connectiviteit (want deze zijn onlosmakelijk verbonden), connectiviteit tussen economische sectoren en verbondenheid tussen mensen. En misschien wel de belangrijkste boodschap: ”žInnoveren in de logistiek betekent ook dat je over je schaduw moet kijken en in sommige gevallen ook jezelf buitenspel durft te zetten.”
Haven batterij van Amsterdam
Osinga slaat hiermee de brug naar de praktijk. Want de managers van onder andere de logistieke mainports moeten deze visie in de dagelijkse praktijk brengen. In een paneldebat voelt dagvoorzitter Felix Rottenberg hen aan de tand. Wordt er nog veel te verkokerd gekeken? Misschien wel. ”žMaar innoveren vraagt ook om een behoorlijke mental shift”, stelt Bert-Jan Westerik. ”žIk geloof zelf bijvoorbeeld heel erg in de kansen van big data, maar welke informatie kun en wil je prijsgeven? In hoeverre kun je transparant zijn, zonder daarbij je concurrentiepositie te verzwakken?”
Ideeën over hoe het moet zijn er genoeg. Zo wil de haven in de toekomst geen overslagpunt meer zijn van energie, maar dé batterij worden van Amsterdam, waar alle ‘ruwe’ energie — zoals windmolens en zonnepanelen — op is aangesloten. En stellen verschillende deelnemers van het debat dat afval niet meer bestaat. Reststoffen daarentegen wel.
In de uitvoering blijft innoveren lastig. Daarvoor moeten toevallige ontmoetingen worden georganiseerd, zodat ongebruikelijke coalities gesmeed kunnen worden. De Smart Logistics Hub, een initiatief van onder andere Jan-Willem Wesselink, is daarvoor een middel. ”žDoor innovatie en markt bij elkaar te brengen, overbruggen we de ‘innovation gap’ die nu aanwezig is.”
De Westas, daar draait het om
Via een serie prachtige foto’s van Theo Baart, die al tientallen jaren de Westas met zijn camera vastlegt en daarmee ook de ontwikkeling die het gebied heeft doorgemaakt, worden we naar de uitreiking van het Westas Manifest geleid. Een visie met concrete actiepunten om de Westas en de MRA leefbaar en concurrerend te houden. Onder andere door circulair te denken en te doen.
Aan Jos Nijhuis, CEO van Schiphol, de eer hem uit te reiken aan bestuurders van de provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam en gemeente Haarlemmermeer. ”žHet is een cliché, maar ook zo waar: zet in op laaghangend fruit. Gebruik niet de smoes van wet- en regelgeving die niet meewerkt, maar pak de kansen op die kunnen en kop juist die in. Ze zijn er genoeg. De Westas is de machinekamer van Amsterdam.”
Tijdens de borrel is er voor de liefhebbers nog een shark tank georganiseerd, waarin start-ups hun businessplan pitchen aan een jury van investeerders. Drie innovatieve ideeën voor een beter functionerende logistiek in de MRA, waarop voorlopig nog niet is ‘toegehapt’. In de foyer wordt volop genetwerkt en worden visitekaartjes uitgewisseld. Een eerste stap in het smeden van nieuwe coalities, het winnen van vertrouwen en het navigeren naar een einddoel. Want samen gaan we dat na deze middag écht doen.
Auteur: Lisette van Beusekom.
Foto’s:
