59% van de ondernemers die internationaal handelen gebruikt kunstmatige intelligentie (AI) in de bedrijfsvoering. De Logistiek wordt met name genoemd als een van de sectoren waar AI al wordt toegepast. Dat blijkt uit de Handelsmonitor 2023 van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De monitor is half april gepubliceerd.
Tekst: Anke Hoets.
Uit de analyse en enquête voor de Handelsmonitor 2023 blijkt dat zeven belangrijke trends in 2023 invloed hadden op het internationaal ondernemen: artificial intelligence, duurzame transitie, geopolitiek, Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO), grondstoffen, productie verplaatsen en het economische klimaat. Van de ondervraagden in de logistiek zegt 83% in het afgelopen jaar te hebben verduurzaamd. De sector staat daarmee, samen met de tuinbouw en uitgangsmaterialen en energiesector, in de top drie. Van alle respondenten (1054 internationaal opererende ondernemers) geeft 57% aan te verduurzamen door minder te reizen en meer online zaken te doen.
Logistiek & kunstmatige intelligentie
De logistiek wordt ook nadrukkelijk genoemd als een van de sectoren waarin artificial intelligence (AI) steeds vaker wordt toegepast. Volgens de RVO varieert het gebruik van AI “van gratis tools die beschikbaar zijn, tot bedrijven waar de helft van het werk door AI-algoritmes wordt gedaan. 1 op de 10 bedrijven maakt actief gebruikt van machine learning/AI algoritmes in bepaalde bedrijfsprocessen”.
Ruim de helft van de deelnemers aan het onderzoek erkent dat AI in de toekomst een belangrijke rol zal spelen in het zakendoen. De technologie wordt nu nog vooral toegepast in cybersecurity, klantrelatiebeheer, internetzoekopdrachten en persoonlijke assistentie. De verwachting is dat de toepassing zich naar andere bedrijfsactiviteiten zal uitbreiden.
Oorlog en conflicten
Toenemende spanningen in de wereldpolitiek deden zich in 2023 voelen, uiteraard ook in de transport- en logistieksector. Zo staan sinds november de handelsstromen tussen Azië en Europa onder druk door aanvallen van de Houthi-rebellen uit Jemen. Ook het aanhoudende conflict tussen Rusland en Oekraïne blijft goed merkbaar. De agressie van de Houthi’s in de Rode Zee zet onder meer de containerprijzen onder druk. Ook halen ondernemers productie terug naar Nederland, het zogeheten insourcen, wat van invloed kan zijn op de toekomstige handelsstromen.
Met betrekking tot het conflict aan de oostkant van Europa blijven veel vragen over de sancties tegen Rusland bestaan, onder meer in de transportsector. Het energievraagstuk dat is ontstaan door het conflict leidt tot veel vragen over duurzame energie. Ook wordt al vooruitgekeken: de overheid moedigt bedrijven in diverse sectoren aan die zaken willen doen in Oekraïne. De Europese Unie heeft voor de sector Transport en Logistiek een matchmaking platform ingericht met de naam Solidarity Lanes. Hier kunnen bedrijven zich aanmelden. Het doel: Keeping Ukranian goods moving.
Aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen bij de handelspartners
45% van de ondernemers in de logistiek geeft aan minder aandacht te hebben voor IMVO, waarbij rekening wordt gehouden van de invloed van de bedrijfsactiviteiten op mens, milieu en maatschappij. Een belangrijke reden voor verminderde aandacht is het huidige economisch klimaat. Tweederde van de respondenten zegt overigens behoefte te hebben aan meer informatie en advies over IMVO en de toekomstige aanscherping van de Europese MVO-wetgeving.
Afzetmarkten
Europa
Ook is geïnventariseerd met welke regio’s het meest zaken werd gedaan. Europa is een van de eerste afzetmarkten die veel ondernemers betreden, 78% van de ondervraagden doet hier zaken. Het volume van de export naar de buurlanden is overigens licht gedaald: met 4,8% naar 71,5%. Sterkste dalers zijn Duitsland (nog steeds de grootste handelspartner) en Zweden, de export naar het VK, Zweden en Ierland is daarentegen toegenomen. Spanje is op het gebied van waterstof van “strategisch belang voor Nederland”.
Azië
Azië blijft een belangrijke exportregio voor ons land. Belangrijke handelspartners die genoemd worden zijn China, Vietnam, India, Japan en Zuid-Korea. Veel dienstverlening was gericht op de transport- en logistieksector. Daarover noteert de Handelsmonitor 2024: “In 2022 waren behandelde thema’s binnenlandse waterwegen, watermanagement en havenbouw. Deze thema’s zagen we terug in de overige dienstverleningscijfers uit 2023.”
Noord- en Zuid-Amerika
Waar de afzetcijfers in Zuid-Amerika sterke dalingen vertoont in 2023, blijft Noord-Amerika voor veel ondernemers een belangrijke afzetmarkt. Hier ligt meer in het verschiet, met name op het gebied van offshore wind: “In de sector energie is een verdubbeling gemeten in dienstverleningscijfers. Waterstof is, naast windenergie, een significante groeier. Door de stevige impuls vanuit de IRA (red: maatregelen regering Biden) zal deze trend naar verwachting aanhouden.”
Het aandeel in de totale Nederlandse exportwaarde naar het Midden Oosten en Afrika is in 2023 4,7%. De export naar deze regio’s is vorig jaar met 24,3% hard gekelderd. Politieke onrust is daar een van belangrijkste redenen voor.
Over de Handelsmonitor 2023
Voor de Handelsmonitor 2023 deden de onderzoekers brononderzoek naar macro-economische en geopolitieke trends in 2023. Op basis hiervan is een vragenlijst opgesteld die 1054 internationaal opererende Nederlandse ondernemers hebben ingevuld. Ook dienstverleningscijfers van het Nederlands Publieke Economische Netwerk zijn geanalyseerd en met duiding in de Handelsmonitor 2023 bijgevoegd, zoals het beantwoorden van ondernemersvragen, netwerkbijeenkomsten en handelsmissies.
