De Tweede Kamer debatteert woensdag 11 maart over het invoeren van een luchtvrachtbelasting per 2021. De vliegtax (voor passagiers en) voor freighters moet helpen de luchtvrachtsector te verduurzamen. TLN, evofenedex, ACN en Fenex schreven een notitie over de belasting op luchtvracht.
In het regeerakkoord geeft dit kabinet aan om per 2021 een vliegbelasting in te willen voeren om zo de luchtvrachtsector te verduurzamen. Hier wordt nu door het ministerie van Financiën in een wetsvoorstel invulling aan gegeven met een belasting op passagiers en vrachtvliegtuigen (‘full freighters’) die vanaf Schiphol vertrekken. Voor vrachtvliegtuigen is het tarief gebaseerd op het vertrekgewicht van het toestel (maximum take off weight: MTOW) en de geluidsklasse. Met de opbrengst van de nieuwe belasting wil het kabinet de belastingen op werken en ondernemen verlagen en klimaatmaatregelen financieren.
“Deze belastingmaatregel lijkt een ‘moetje’ te zijn om de afspraken uit het regeerakkoord van 2017 na te komen. Als je met de kennis van nu naar dit dossier kijkt, dan zie je dat invoering van deze belasting nergens goed voor is”
Maarten van As, managing director ACN
Tekort aan slots en opstapeling kosten
De luchtvrachtsector ziet met de invoering van deze belasting op vrachtvliegtuigen een opeenstapeling van diverse (mondiale, Europese en nationale) belastingen en toeslagen ontstaan die slecht is voor de concurrentiepositie van de full freight luchtvracht in Nederland. Die positie staat al onder druk doordat op onze nationale luchthaven een tekort is aan capaciteit (slots). Dat schaadt exportkansen voor Nederlandse ondernemers, vestigingsklimaat en werkgelegenheid. Een aantal luchtvrachtmaatschappijen die al jaren op Schiphol vloog, zag zich de afgelopen jaren gedwongen om (een deel) van hun operatie naar andere luchthavens, vaak buitenlandse, te verplaatsen. Dit heeft het vertrouwen van luchtvrachtmaatschappijen in Nederland als vestigingslocatie geschaad. De voorgestelde belasting op luchtvracht zal het Europese Level Playing Field schaden en in veel gevallen leiden tot een verdubbeling (!) van de luchthavengelden voor full freight vrachtvliegtuigen.
Doorrekening Belasting vrachtvluchten t.o.v. van luchthavengelden Schiphol in 2021
Raad van State kritisch over luchtvrachtvrachtbelasting
De afdeling Advies van de Raad van State is heel kritisch over het wetsvoorstel en de gevolgen voor de luchtvracht. In haar advies benoemt de afdeling als risico dat luchtvrachtstromen gemakkelijk kunnen worden verlegd naar buitenlandse luchthavens, omdat vrachtvervoer sterk prijsgevoelig is. Dit was de reden om de vliegbelasting die in 2008 en 2009 kort heeft bestaan juist niet te heffen op luchtvracht. En in die situatie is niets veranderd. Daarnaast geeft de Raad van State aan dat beprijzing in verband met het ontbreken van btw voor vrachtvervoer niet terecht is, omdat bij vrachtvervoer met vrachtvliegtuigen altijd sprake is van btw-heffing.
Luchtvracht is belangrijk voor onze economie
Recent onderzoek door o.a. de Erasmus Universiteit toont het belang van de luchtvrachtsector voor Nederland. Luchtvracht levert de Nederlandse economie jaarlijks ruim 2 miljard euro op en is goed voor 25.000 banen. Minstens even belangrijk is de aanwezigheid van een sterke en efficiënte luchtvrachtsector voor het vestigingsklimaat van internationale bedrijven in Nederland. Ook is luchtvracht belangrijk om de netwerkkwaliteit van Schiphol in stand te houden.
Luchtvrachtbelasting hinkt op twee benen
Door een heffing toe te passen op vrachtvluchten en daarmee het type toestel als grondslag te nemen ontstaat een vreemde situatie. Ongeveer 50% van luchtvracht wordt vervoerd in vrachttoestellen, de overige 50% in het ruim van passagierstoestellen, zogenaamde belly freight. Hierdoor ontstaat oneerlijke concurrentie op de markt voor luchtvracht tussen het segment belly freight en full freight. De markt voor luchtvracht is één enkele markt, waarbij een deel van de vracht inwisselbaar is tussen belly en full freight. Juist hoogwaardige producten, zoals hightech-machines, pharmaceutische producten en bloemen, groente en fruit, zijn afhankelijk van full freight. Dit zijn sterke sectoren in de Nederlandse economie. 
Nederland loopt Europees uit de pas: alleen in Nederland belasting op luchtvracht
In het regeerakkoord gaf het kabinet aan een voorkeur te hebben voor een Europese luchtvaartbelasting. De belasting op vrachttoestellen die nu is voorgesteld, wordt alleen in Nederland geheven en niet in andere Europese landen. In landen waar wel sprake is van een vliegbelasting, is er echter géén heffing op luchtvracht. Dit leidt tot een ongelijk speelveld binnen Europa. De lastenverzwaring voor de sector zal leiden tot het ‘weglekken’ van vracht naar het buitenland en daarmee lopen economie, werkgelegenheid en vestigingsklimaat schade op. Een eventuele vorm van een heffing op luchtvaart moet dan ook in lijn liggen met heffingen in andere landen. Dit maakt ook de stap naar een eventuele Europese heffing eenvoudiger.
Heffing is een middel en geen doel
Het doel van de belasting op vrachtvluchten is het verduurzamen van de luchtvaart. Echter, uit eerder onderzoek van CE-Delft is al gebleken, dat de heffing amper tot CO2-besparing leidt. Een heffing kan nooit het doel zijn. Als het doel verduurzamen is, moet serieus worden onderzocht hoe de opbrengst kan worden ingezet om luchtvaart versneld verder te verduurzamen. Bijvoorbeeld door het stimuleren van de bijmenging van duurzame kerosine. Het terugsluizen van inkomsten uit een heffing zoals bij de vrachtwagenheffing is hierbij een duidelijk precedent van het kabinetsbeleid.
Wat is nodig?
Luchtvaart en luchtvracht zijn belangrijk voor Nederland, maar belasten tegelijk het milieu en de omgeving. Daarnaast hebben we te maken met schaarste op Schiphol. De vraag naar slots is groter dan het aanbod. ACN, evofenedex, FENEX en TLN pleiten er daarom al langer voor om keuzes te maken. Vluchten met een grote meerwaarde voor onze economie, welvaart en de netwerkkwaliteit van Schiphol zouden de ruimte moeten krijgen die ze verdienen door het inrichten van een aparte slotpool voor vrachtvluchten. Dát, samen met een gematigde groei op Schiphol, snelle opening van vliegveld Lelystad, een goed ingevoerde local rule en uitvoering van het vooruitstrevende actieplan ‘Slim en Duurzaam’, maakt dat Schiphol haar vooraanstaande positie in de wereld kan behouden.ACN reageert namens de luchtvrachtsector afwijzend op de vliegtax voor full freighters en roept kamerleden op de luchtvrachtbelasting af te wijzen, omdat:
- door eenzijdige invoering het Europees Level Playing Field ernstig wordt geschaad.
- er een opstapeling ontstaat van diverse belastingen en toeslagen die slecht is voor de concurrentiepositie van de full freight luchtvaart in Nederland en het innovatie- en verduurzamingsvermogen van de sector afremt.
- de grondslag voor de heffing een heel bijzondere is: het theoretisch maximale beladingsgewicht van het vliegtuigtype. Ook als het vliegtuig leeg vertrekt.
- er wel belasting wordt geheven op vracht vervoerd in vrachtvliegtuigen maar niet op vracht in de ‘belly’ van passagiersvliegtuigen
- uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Financiën blijkt dat de belasting nauwelijks een bijdrage levert aan het verduurzamen van de luchtvaart. Het oorspronkelijke idee achter deze belasting.
- de toekomst van Maastricht Airport zeer ernstig onder druk komt te staan omdat vrachtstromen direct na invoering zullen worden omgelegd naar vliegvelden in Duitsland en België waar deze belasting niet wordt gegeven.
Maarten van As, managing director van ACN: “Deze belastingmaatregel lijkt een ‘moetje’ te zijn geworden om de afspraken uit het regeerakkoord van 2017 na te komen. Als je met de kennis van nu naar dit dossier kijkt, dan zie je dat invoering van deze belasting nergens goed voor is. Niet voor internationaal werkende bedrijven in Nederland en hun werknemers, maar zeker ook niet voor de verduurzamingstaken waar deze sector voor staat. Deze belasting zal, gecombineerd met het al jarenlange tekort aan slots op Schiphol, er alleen maar toe leiden dat logistieke partijen Nederland niet meer als basis zullen zien voor hun activiteiten. Als de nadelen dan zo overduidelijk zijn, en de voordelen zo onduidelijk, dan moet je als kabinet dingen durven te heroverwegen.”
