We doen nogal laconiek over de robotisering die op de transportwereld afkomt. Natuurlijk gaat het ons helpen om de verwachte schaarste op de logistieke arbeidsmarkt op te vangen. Maar, dit gaat de positie van logistieke hotspots in Europa direct raken. Wat betekent dit voor de MRA? Het is tijd om nu de bakens te verzetten en onze regionale distributienetwerken voor te bereiden op een nieuwe industriële revolutie.
Frequenter en fijnmaziger
Met meer e-commerce (straks ook in business-to-business), de opkomst van nano-stores en de circulaire economie worden goederenstromen sneller, frequenter en fijnmaziger. De verpakkingsdichtheid, het aantal orderregels per kubieke meter, neemt de komende 10 jaar met een factor 5 tot 10 toe. Niet de transport- of opslagkosten bepalen de inrichting van distributienetwerk, maar juist de efficiënte handling. Daarnaast gaan technologische ontwikkelingen het logistieke landschap veranderen.
Drie ontwikkelingen Drie technologische ontwikkelingen in transport en distributie gaan bestaande distributienetwerken fundamenteel veranderen; het Trans-European Transport Networks (TEN-T), autonoom rijdende vrachtwagens die goederen veilig en betrouwbaar over het TEN-T vervoeren en innovaties in de magazijnmechanisering.
TEN-T: internationale verkeersverbindingen
De Europese Commissie heeft in het kader van het TEN-T programma tien internationale verkeersverbindingen, zogenoemde kerncorridors, vastgelegd, die met EU-subsidiegelden tot het jaar 2030 volledig moeten zijn aangelegd en verbeterd. Daarbij gaat het om innovatieve verkeersverbindingen over water, spoor en weg.
Het doel is de Europese verkeersinfrastructuur, met de bijbehorende intelligente transport- en verkeersmanagementsystemen, verder te versterken en daarmee de kosten van transport te verlagen. Op deze veilige en robuuste kerncorridors kunnen goederen ongestoord en vooral betrouwbaar hun weg vinden tussen de belangrijk productie- en consumptieregio’s in Europa. Dat is het voorkeursnetwerk van de toekomst. Hoe scoort de MRA straks als knooppunt in het TEN-T?
Platooning: autonoom rijden
Onbemande vrachtwagens komen steeds dichterbij. Het gebruik van draadloze technologie om aan te koppelen aan een ‘road train’, een handmatig bestuurde leidende vrachtauto met een colonne van voertuigen erachter, is technisch inmiddels mogelijk. Deze road trains hebben voldoende volume en frequentie nodig. Dit vraagt om grootschalige dc’s waar logistiek dienstverleners vervoerstromen ‘cross chain’ gaan bundelen en met hoge frequentie en hoge betrouwbaarheid leveren aan dc’s stroomafwaarts in de keten, dichtbij grote consumptiecentra. Deze dc’s moeten strategisch verbonden zijn met de knooppunten in het TENT-T netwerk.
Dark stores: robots in magazijnen
Sneller, frequenter en fijnmaziger leveren vraagt om mechanisering van de handling in dc’s; ‘dark stores’. Met nieuwe technologie als de pick-robots van Amazon, automatische case picking, RFID, GS1-standaards voor onder meer palletlabels, dock-and-roll en pick-by-voice stijgt de productiviteit in dc’s met grote stappen. Distributiecentra waarin medewerkers 900 tot 1.200 orderregels per uur verzamelen zijn geen uitzondering meer. Die investeringen verdien je alleen terug in dc’s met voldoende schaalgrootte.
Tien jaar geleden dachten we nog dat dc’s maximaal 50.000 vierkante meters mochten zijn. Grotere magazijnen zouden minder efficiënt zijn. Inmiddels tonen de voorbeelden van Zalando, Action, Nike en Zara aan dat efficiënte dc’s best 150.000 tot 300.000 vierkante meters groot mogen zijn. Is er voldoende ruimte om dit faciliteren in de MRA?
Toekomst hotspots
De dc’s van de toekomst staan op strategisch locaties in het TEN-T netwerk, bundelen goederenstromen van vele verladers en de interne processen zijn volledig gemechaniseerd. Deze dc’s zijn onderling verbonden met geavanceerde systemen voor het van-minuut-tot-minuut plannen en besturen van de operationele processen met transportmanagement, warehousemanagement en verkeersmanagement; sense and respond.
Control towers zorgen voor de tactische afstemming van de goederenstromen en capaciteiten in het distributienetwerk; predict and prepare.
Nog afgezien van de vraag waar we het plannerstalent vandaan halen, is de vraag of straks niet 9 van de 10 dc’s in de regio onbruikbaar leeg staan? Of, verdijnt Amsterdam als Europese logistieke hotspot? Het is tijd om nu de bakens te verzetten en onze distributienetwerken voor te bereiden op een nieuwe industriële revolutie. Wat betekenen de Europese ontwikkelingen voor de ruimtelijke ordening in de MRA en de kennisontwikkeling?
Deze bijdrage is gedeeltelijk eerder gepaatst op Logistiek.nl
Over Walther Ploos van Amstel
Lector Citylogistiek Hogeschool van Amsterdam en universitair docent Vrije Universiteit.
