De ontwikkelaars spreken van de future of transport, experts in de logistiek van een game changer. Ze hebben het over de hyperloop en vrachtvariant de cargoloop; hoogstaande techniek voor een emissievrij en pijlsnel transport van mensen en goederen in een magnetische capsule. De Amsterdam Logistics Board (ALB) heeft in 2021 bijgedragen aan een haalbaarheidsstudie naar de aanleg van een cargoloop tussen Noord- en Zuid-Holland. De resultaten zijn veelbelovend. De belangstelling voor een Europees netwerk van de hyperloop neemt dan ook toe, bleek deze week tijdens een webinar van Hardt Hyperloop. Een driegesprek over de toekomst van mobiliteit met twee leden van de ALB; Marja Ruigrok van de Vervoerregio Amsterdam en wethouder in Haarlemmermeer en Ronald van den Breevaart van Greenport Aalsmeer. Mars Geuze van Hardt Hyperloop sluit zich bij hen aan.
Tekst: Anke Hoets.
“Ik kan honderden redenen bedenken om het niet te doen, maar we hebben geen keuze. Als we dit niet doen, dan slibben de wegen dicht. Ik maak me ook zorgen om de klimaatopdracht; ik wil graag een wereld achterlaten waarin mijn kleinkinderen kunnen leven.” Ronald van den Breevaart is programmamanager van Greenport Aalsmeer. Hij valt met de deur in huis als hij de vraag voorgelegd krijgt of hij in de cargoloop gelooft. In zijn sector, de sierteelt, zijn 1100 bedrijven actief die allemaal logistieke bewegingen veroorzaken, grotendeels in de dichtbevolkte Randstad. “Als je over de A4 rijdt en je kent de partijen die bloemen, planten en fruit rijden, dan zie je direct dat er op het gebied van duurzaamheid winst te behalen is.”
Met 1000 kilometer per uur Europa doorkruisen
Even een stap terug; wat is de hyperloop ook alweer?! Een magneettrein die onder lage druk met zeer hoge snelheden door een buis schiet. Autonoom en elektrisch aangestuurd vervoert hij personen en vracht emissievrij. De tube kan snelheden tot 1000 kilometer per uur bereiken waardoor hij in theorie binnen een dag heel Europa kan doorkruisen. Om in vrachttermen te blijven, dat is supply chain om van te dromen. Volgens Mars Geuze van Hardt Hyperloop is dat ook het einddoel, een Europees hyperloopnetwerk opzetten: “De lange afstanden spreken tot de verbeelding, de hyperloop kan 70 procent van de vluchten in Europa vervangen.”
Brede coalitie voor verandering
ALB-leden Marja Ruigrok van de Vervoerregio Amsterdam en Ronald Van den Breevaart vertegenwoordigen twee van de 35 partijen die de haalbaarheidsstudie naar de aanleg van een cargoloop tussen Noord- en Zuid-Holland hebben ondersteund met geld, middelen of menskracht. Het gaat om transporteurs, verladers uit het veilingwezen, maar ook overheden als het Rijk, de provincie Noord-Holland, de Vervoerregio en de Amsterdam Logistics Board. De omvang van de coalitie zegt iets over de wens, sectorbreed en overheidsbreed, om mobiliteit op een andere manier in te gaan richten, vindt Marja Ruigrok: “Er spreekt een commitment uit om na te denken over schoner en slimmer transport.”
Positieve businesscase voor een cargoloop langs de A4
Het onderzoek van Hardt Hyperloop was een verkenning of de inrichting van een cargoloop langs de A4 financieel, technisch en praktisch mogelijk is; tussen Port of Amsterdam, langs diverse locaties van de Greenport tot de groenteveiling in Barendrecht. Het vrachtvolume op die route is groot, met opstoppingen, ongelukken, geluidsoverlast en overmatige CO2-uitstoot tot gevolg. Mars Geuze: “Met die volumes blijkt een positieve businesscase mogelijk voor de corridor langs de A4 in zijn totaliteit en voor delen van het traject, bijvoorbeeld tussen de greenportlocaties. Dat betekent ook dat er een gefaseerde aanleg mogelijk is.”
1100 vrachtwagens per dag van de A4 halen
Marja Ruigrok rondde eind vorig jaar het Regionale Mobiliteitsprogramma af voor de provincies Noord-Holland en Flevoland en 15 gemeenten. Daarin is het doel gesteld om in 2030 een CO2-reductie van maximaal 4,2 megaton te realiseren door schonere mobiliteit. Een groot deel van het programma is gericht op personenvervoer, maar de Vervoerregio neemt ook deel aan projecten om het goederenvervoer te verduurzamen. “Logistiek is de bloedsomloop van de economie, daar kunnen we niet omheen.” Ruigrok noemt de resultaten van de haalbaarheidsstudie bijzonder aantrekkelijk. “Met de cargoloop kunnen per dag zo’n 1100 vrachtwagens van de A4 worden gehaald.”
Out of the box-denken!
Naast de winst in duurzaamheid spelen in de regio dringende vraagstukken op het gebied van ruimtelijke ordening. Het Rijk bereidt op dit moment werkzaamheden voor aan de A4 op de grens van de Metropoolregio Amsterdam (knooppunt Burgerveen). Ook is ruimte gereserveerd voor bijvoorbeeld het doortrekken van de Noord-Zuidlijn. En er moeten tienduizenden woningen worden gebouwd in de regio. Dat wringt. Ronald van den Breevaart ziet dan ook liever dat er in de logistiek en in het veilingwezen out of the box gedacht wordt. Slimmer, datagedreven en met hoogstaande nieuwe technieken zoals de hyperloop: “Iedere vierkante centimeter kunnen we in deze regio wel zeven keer uitgeven. Gezien de drukte kun je de A4 bovendien zo breed maken dat hij tussen Almere en de kust komt te liggen. Maar altijd hetzelfde pad bewandelen is volgens mij niet de oplossing.” Containers vervoeren met elektrische vrachtwagens is volgens hem slechts deels een oplossing. “Het blijft meer asfalt. Wat nodig is, is een systeemverandering.”
Nieuwe oplossingen om hetzelfde te kunnen blijven doen
Transport van goederen blijft nodig, maar kan veel schoner, zijn de drie het eens. Niet alleen de klimaatdoelstellingen van Parijs hebben de urgentie van ‘schoner vervoer’ over het voetlicht getrokken, ook de markt is aan het bewegen, al dan niet onder druk van consumenten en volgende generaties, zeggen ze. Marja Ruigrok. “Je ziet het aan jongeren die komen solliciteren. Ze stellen steeds vaker vragen over de ecologische voetafdruk van bedrijven. De logistiek hebben we nodig en met de online bestellingen komen er alleen maar meer vervoersbewegingen. Maar er moeten echt andere mobiliteitsoplossingen gevonden worden.”
In een buis over de vangrails zoeven
Er is in theorie fysieke ruimte voor die andere oplossing. Want de rails voor de hyperloop zijn relatief eenvoudig in de bestaande ruimte te integreren. De hyperloopcapsule schiet door een buis met een diameter van drie tot zes meter waar de HSL zestien meter breedte nodig heeft. En voor een beetje tunnel voor spoor of weg is tien meter nodig, benadrukken de onderzoekers. De baan zou theoretisch zelfs op een vangrail kunnen worden aangelegd. Mars Geuze: “Dat was de tweede belangrijke conclusie uit ons onderzoek, dat het systeem vrij eenvoudig in het landschap ingepast kan worden; langs bestaande rijkswegen, boven dan wel ondergronds.” Wel moet hij toegeven dat de onderzoekers met hun berekeningen dwars door een stuk landschap zijn gegaan dat nu gereserveerd is voor nieuwe werkzaamheden aan de A4. Dat betekent dat er mogelijk keuzes gemaakt moeten worden.
Verwachting: eerste echte stappen eind 2023
Met de resultaten van de haalbaarheidsstudie en de belofte van de hyperloop op het gebied van emissievrij en pijlsnel vervoer, is de vraag hoe nu verder? Of, zoals Marja Ruigrok het enthousiast stelt: “Als je dit alles zo ziet en hoort, dan denk je ‘waarom hebben we dit nog niet?!’” Geuze tempert de verwachtingen. De ontwikkeling van de hyper- dan wel cargoloop is nog lang niet voltooid. Zo heeft de haalbaarheidsstudie voor de veiling al nieuwe vragen opgeworpen met betrekking tot de overslag van goederen bij hubs en verpakkingen. Er kan bijvoorbeeld nog niet met containers vervoerd worden. “Dat is voor ons wel cruciaal”, zegt Van den Breevaart. “Als de omslag naar een goede verpakking niet gemaakt kan worden dan verlies je gelijk een groot deel van je businesscase.” De praktische invulling van de aanleg van een cargoloop is volgens Geuze deel van vervolgonderzoek. “We onderzoeken tal van use cases.” Gebeurt dat ook weer met de Greenport? “Jawel”, stemt Ronald van den Breevaart breed lachend in. “Als ik terugga naar drie jaar geleden, toen keek iedereen naar elkaar. Men was benieuwd, maar afwachtend. Er is veel interesse voor het vervolgonderzoek en het enthousiasme is sterk gegroeid om energie en capaciteiten te bundelen.” Er moet ook nog volop getest worden met de hyperloop zelf, vervolgt Mars Geuze. “Dat gebeurt op de toekomstige testbaan in Groningen. We hopen eind 2023 op basis van de testresultaten serieus aan de slag te kunnen.” Procedures voor vergunningstrajecten en milieu-effectrapportages meenemend in de planning, verwacht Geuze dat in 2030 delen van een hyperlooptraject af kunnen zijn. Die datum is voor veel overheden een stip op de horizon waar het gaat om het zetten van de eerste grote stappen in CO2-reductie.
Cargoloop nieuwe Deltawerken in the making
De hyperloop heeft alles in zich om een werkelijke systeemverandering te realiseren. Ook de Europese Unie lijkt er in te geloven. Die stak vorig jaar 15 miljoen in het Nederlandse project en liet andere Europese hyperloopprojecten voorlopig even links liggen. De vraag rijst of Nederland misschien op het punt staat een staaltje van hoogstaande techniek van het formaat van de Deltawerken wereldwijd te introduceren. De drie zien een hyperloop als Deltawerken voor de logistiek wel voor zich. Marja Ruigrok: “Het zijn ingewikkelde procedures om dit er maatschappelijk, bestuurlijk en financieel doorheen te krijgen. Wij willen als Vervoerregio Amsterdam helpen bij het creëren van draagvlak. Maar de hyperloop zelf spreekt al enorm tot de verbeelding; mensen zien direct resultaat en zien dat hij auto’s van de weg kan halen. Ik verwacht dan ook dat we dit nog wel wel gaan meemaken, het past helemaal in waar we naartoe willen.”
Het is tijd voor gedurfde keuzes
Mars Geuze pleit niet direct voor de cargoloop als oplossing voor vrachtvervoer, maar onderstreept dat zijn tube lucht kan brengen op de weg door bijvoorbeeld personenmobiliteit naar de hyperloop over te hevelen zodat er op de weg of spoor meer ruimte overblijft voor goederenvervoer: “Het wordt vooral een bestuurlijke keuze of er een hyperloopnetwerk komt, maar ik denk dat Nederland wel aan zijn concurrentie- en exportpositie wil werken. Dan is dit zeker de moeite waard.” Ronald van den Breevaart lijkt nog het meest aan te slaan op het visioen van de Deltawerken. Hij pleit voor gedurfde keuzes en hoopt dat beleidsmakers zich daarbij niet blindstaren op de kosten. Die zijn voor de aanleg van een hyperloop tussen Noord- en Zuid-Holland nu berekend op 1,5 miljard euro. “Een stuk snelweg aanleggen kost ook veel geld. Dit is een oplossing voor de CO2-uitstoot, dus misschien moeten we wel gewoon zeggen ‘De A4 verbreden we niet’. Klimaattechnisch is de hyperloop absoluut een Deltawerken in the making.”
