Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat zet zijn plannen voor krimp op Schiphol voorlopig in de ijskast. Vanaf zomer 2024 moest het aantal vliegbewegingen van het kabinet terug naar 460.000. Hiertegen was veel verzet, uit binnen- en buitenland. En omdat meerdere partijen juridische stappen hebben ondernomen of ermee dreigen schort Harbers ‘spoor 1 van het Hoofdlijnenbesluit Schiphol’ op, schrijft hij dinsdag aan de Tweede Kamer. De reacties op het besluit zijn verdeeld.
Tekst: Anke Hoets.
Het Hoofdlijnenbesluit Schiphol werd in juni 2022 vastgesteld en bestond uit drie sporen. Harbers hield lang vast aan spoor 1, dat zijn plannen omvatte om te snijden in het aantal vliegbewegingen op Schiphol. Hij wil toe naar een krimp tot 440.000, maar stelde voor 2024 een iets hogere norm vast van 460.000 binnen de zogeheten ‘experimenteerregeling’. Het vliegverkeer moest zich hierbij aan verschillende voorwaarden houden, onder meer op het gebied van geluidsnormen.
Het verzet tegen krimp vanuit de luchtvaartsector groeide. Zo stapte KLM c.s./IATA e.a. naar de rechter en hebben ze inmiddels cassatie ingesteld tegen het besluit van de rechter dat krimp is toegestaan. “De datum waarop de Hoge Raad arrest zal wijzen is nog niet bekend; het arrest wordt niet voor het tweede kwartaal van 2024 verwacht”, aldus Harbers.
Kritiek vanuit Europa, VS en Canada
Internationaal is ook sprake van belangrijke ontwikkelingen. De Europese Commissie heeft per brief laten weten dat de plannen van Harbers hoogstwaarschijnlijk de toets van de door Europa verplichte balanced approach niet zal doorstaan. Het komt erop neer dat Harbers onvoldoende heeft gekeken naar andere manieren om de gevolgen van het vliegverkeer op Schiphol voor omwonenden en milieu terug te dringen. In de brief dreigt de commissie met stappen tegen de Nederlandse regering: De commissie behoudt zich nadrukkelijk het recht voor “een infractieprocedure tegen Nederland te starten in de eerstvolgende infractieronde, wegens het in haar ogen niet naleven van Europese regelgeving.”
Ook vanuit andere hoek werd de druk om af te zien van krimp opgevoerd. Als Harbers niet de balanced approach-procedure zou volgen, dan vormen zijn plannen een inbreuk op internationale afspraken over start- en landingsrechten, vinden onder meer Canada en de Verenigde Staten. “In de ogen van de Verenigde Staten zou de capaciteitsreductie onrechtvaardig, discriminerend en concurrentieverstorend zijn voor luchtvaartmaatschappijen”, aldus Harbers in zijn brief. De VS dreigden met tegenmaatregelen die onder meer gevolgen konden hebben voor de landingsrechten van KLM in het land.
Cassatie afwachten
Alles bij elkaar genomen kon hij niet anders dan zijn plannen voorlopig opschorten, besluit Harbers. “Met de stellingname van de Europese Commissie dat het voortzetten van spoor 1, onder de balanced approach-procedure te volgen, naar verwachting niet in lijn is met het Europees recht, komt Nederland bovendien geïsoleerd te staan. Op basis van deze stellingname heeft het kabinet besloten tot het opschorten van spoor 1, in ieder geval totdat de Hoge Raad uitspraak heeft gedaan in de cassatieprocedure.”
KLM zet stillere toestellen in
Vliegmaatschappij KLM noemt het opschorten van de experimenteerregeling “een belangrijke stap om retaliatie te voorkomen en te kunnen blijven vliegen op de VS. Daarnaast heeft de Europese Commissie een duidelijk signaal afgegeven om volgens de balanced approach een zorgvuldig wettelijk proces te doorlopen.”
Omwonenden en natuur- en milieuorganisaties hebben teleurgesteld gereageerd op het opschorten van de experimenteerregeling. Harbers heeft hier begrip voor en zegt er nog steeds naar te streven om de geluidhinder voor de omgeving op korte termijn te beperken. Zo heeft ‘grootverbruiker van Schiphol’ KLM inmiddels toegezegd om de gevolgen van het opschorten van krimp te verzachten. “KLM heeft daarop het volgende bij mij aangegeven te zullen doen: met ingang van 31 maart 2024 (start zomerseizoen 2024) zal KLM zoveel mogelijk de stilste toestellen in de nacht inzetten en worden de vliegtuigen die meer lawaai maken uit de nacht gehaald. Daarnaast streeft KLM – als onderdeel van KLM groep – ernaar om geen passagiersvluchten te plannen tussen 00.00 en 06.00.”
KLM voegt toe: “Air France-KLM versnelt zijn langetermijnplan om miljarden te investeren in vlootvernieuwing en in het gebruik van duurzame brandstof (SAF). In de komende maanden zullen KLM en Transavia de eerste Airbus A320neo toestellen, met een geluidsreductie van gemiddeld 33%, in gebruik nemen.”
Schiphol Group noemt besluit Harbers ’teleurstellend’
Royal Schiphol Group zegt het besluit om de experimenteerregeling op te schorten teleurstellend te vinden, onder meer omdat omwonenden nu aan het kortste eind trekken. “Vermindering van het aantal vluchten is voor ons geen doel op zich, maar eindelijk was er duidelijkheid en zekerheid voor omwonenden. Het terugvallen op ‘anticiperend handhaven’ leidt volgens Schiphol tot meer onzekerheid, ook voor de luchtvaartsector zelf. Het is echt de hoogste tijd dat omwonenden merkbaar minder hinder krijgen. De noodzaak van een nachtsluiting van Schiphol wordt nog groter. Ook voor de andere maatregelen uit ons 8 puntenplan, zoals het verbod op privévluchten en het weren van de meest lawaaiige vliegtuigen.”
Vrachtsector verheugd
ACN, de belangenbehartiger van partijen in de luchtvracht, zegt verheugd te zijn dat de krimp van Schiphol on hold is gezet. “Al eerder gaven we aan dat de gekozen route om tot minder geluid rond Schiphol te komen ons inziens niet de juiste en meest efficiënte was.”
ACN adviseert partijen om niet met de rug naar elkaar te gaan staan en samen te gaan werken aan een schonere en stillere luchtvaart. “Die opdracht blijft wat ons betreft staan en zou kunnen worden neergelegd bij de breedgedragen Duurzame Luchtvaarttafel.”
De branchevereniging blijft zich inspannen om het aantal slots specifiek voor vrachtvliegtuigen te beschermen. Dit doel maakt ook onderdeel uit van het eerder door Schiphol genoemde achtpuntenplan. “Want ook zonder krimp is de vraag naar slots op Schiphol groter dan het aanbod. Dit leidt tot een verdringing van vrachtvliegtuigen naar vliegvelden net over de grens. En dat is pijnlijk omdat juist het segment vrachtvliegtuigen aantoonbaar een hoge welvaartsbijdrage levert.”
