Maakt de logistiek definitief de omslag naar schoon, slim en samen? Het leek er op tijdens de bijeenkomst Amsterdam Logistics Versnelt!. The B House in Hoofddorp is op 12 februari gevuld met verladers, expediteurs en andere partijen uit het bedrijfsleven. Ze delen de zaal met brancheorganisaties, overheden en kennisinstellingen. De grote gemene deler: transport en logistiek in de Metropoolregio Amsterdam. De gemeenschappelijke vraag: hoe kunnen we zorgen dat de logistiek innoveert en verduurzaamt én tegelijkertijd een toekomstbestendige businesscase en wereldwijde concurrentiepositie behoudt? Binnen verschillende programma’s werkt Amsterdam Logistics eraan.
Gastspreker Luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif had voor de logistieke sector waardevolle tips over innoveren vanuit zijn ervaring met grootschalige militaire operaties. Lees zijn verhaal in ons tweede artikel over Amsterdam Logistics Versnelt!
Tekst: Anke Hoets.
De programma’s van Amsterdam Logistics draaien al even, maar zijn nog niet overal bekend, blijkt uit een vragenrondje onder het publiek. Amsterdam Logistics voert namens de Amsterdam Logistics Board (ALB) zes programma’s. Vier daarvan staan op 12 februari in de spotlights: Connected Transport Corridors (CTC) Amsterdam Westkant, Noord West Connect (NWC), Zero Emissie Corridors (ZEC) en Smart Cargo Mainport Program (SCMP). Leidraad is ‘slim, schoon en samen’: de programma’s focussen op verduurzaming van de logistiek door slim gebruik te maken van technologieën zoals digitalisering en de energietransitie of door multimodaal transport. Vier ‘kwartiermakers’ brengen potentiële businesscases in kaart, onderzoeken welke bedrijven in de logistieke keten willen meewerken en hoe kennisinstellingen en de IT een rol kunnen spelen en brengen de partijen samen.
Gezocht: nieuwe partners
Tijdens de bijeenkomst stelt de Amsterdam Logistics Board, de bestuurders áchter Amsterdam Logistics, zich voor. Op dit moment zijn er elf partners, waaronder Gemeente Haarlemmermeer, Provincie Noord-Holland en de drie mainports Schiphol, Port of Amsterdam en Greenport Aalsmeer. ALB-voorzitter Jurgen Nobel: “Ik hoop dat we dit jaar zeker vijf nieuwe partners kunnen aansluiten. Alleen dan kunnen we verder. We hebben bijvoorbeeld meer bedrijven nodig, liefst met een brede logistieke achterban.” Feedback uit de praktijk is volgens hem onmisbaar. “Het is belangrijk dat bedrijven de board voeden. Het is ook belangrijk dat ze bij ons aankloppen als ze willen verduurzamen. We willen voorkomen dat bedrijven er te laat achter komen dat ze zaken anders hadden moeten doen.”
De wil om te verduurzamen is er, maar hoe?
Eva Klein Schiphorst, directeur van SADC en voorzitter van het uitvoerende orgaan Amsterdam Logistics Programma, vult aan dat massa ook belangrijk is om de programma’s van Amsterdam Logistics te kunnen versnellen: “We zitten in het stadium dat we zaken vast willen houden en willen horen of we het goed doen. Want in praktische zin krijgen vrachtwagens binnen CTC nu misschien sneller groen als ze een stoplicht naderen, maar je kunt ook versnellen door met meer partijen samen te werken.” Het publiek heeft er wel oren naar. Op de vraag of verandering nodig is, is het antwoord vrijwel unaniem ‘ja’. Ook denkt de meerderheid dat de logistiek hierin een waardevolle bijdrage kan leveren. Een deelnemer geeft wel aan dat er hobbels zijn: “We zijn al even bezig met verduurzamen en merken dat doorpakken lastig is. We denken na over multimodaal transport, maar hebben wel een ontvanger nodig die wil of kan meewerken. Een belangrijke hobbel zijn de laad- en losmogelijkheden. Er zit in algemene zin geen samenhang in verduurzamingsacties.”
Noord West Connect (NWC)
Het is een mooi voorbeeld van de zaken waar de Amsterdam Logistics zich voor inzet. Frank Steijn leidt het programma Noord West Connect, gericht op het verplaatsen van het goederenvervoer van de weg naar spoor of binnenvaart. Naast hem op het podium zit ALB-lid en gedeputeerde Jeroen Olthof, een voorstander van multimodaal transport. Hij schetst de opgave in de drukke Metropoolregio Amsterdam: “In onze regio liggen drie belangrijke ports en we moeten kijken hoe we al die goederenstromen in goede banen kunnen leiden. Dat moet bovendien schoner en slimmer, als je denkt aan netcongestie en het ruimtegebrek. Maar dat kunnen we niet alleen. Bedrijven en de overheid zullen moeten samenwerken.”
Frank Steijn pleit voor een – deels – sturende rol van de provincie of andere overheden. “Je ziet dat vervoer over de weg te goedkoop is. Misschien kan de overheid een rol pakken om de markt te helpen onrendabele businesscases toch te realiseren.” De NWC-kwartiermaker voegt toe dat het belangrijk is dat overheden blijven bij hun keuzes en niet het beleid omgooien als het bedrijfsleven net besloten heeft om te investeren in innovatie. Bestuurder Olthof kan zich daar in vinden. “De provincie is er primair om de infrastructuur op orde te houden, maar als bedrijven investeren in zero emissie dan moet je garanderen dat de randvoorwaarden op orde blijven.”
Olthof benadrukt dat de stappen die nodig zijn om te veranderen niet langer vrijblijvend zijn, ook niet voor de provincie. Regie pakken is essentieel, besluit hij. “We moeten keuzes maken, dingen oppakken en zorgen dat de logistiek in de regio ook toekomst heeft.”
CTC Amsterdam Westkant en Smart Cargo Mainport Program (SCMP)
Janneke Nijsing en Luc Scheidel presenteren samen hun programma’s CTC Amsterdam Westkant en SCMP. Beiden werken aan procesverbetering in de logistieke keten door digitalisering op Schiphol en buiten de poorten van de luchthaven, op de verbindingswegen tussen de MRA-ports. “De tijd van ongebreidelde groei in de luchtvaart is voorbij”, waarschuwt Joost van Doesburg van Schiphol Cargo. “De luchthaven van Amsterdam kiest anno 2024 voor kwaliteit in de keten.” Amsterdam Airport heeft veel te bieden, voegt zijn collega Luc Scheidel van SCMP toe: “Met onze ketenpartners willen we binnen SCMP de vooraanstaande positie van Schiphol in Europa als vrachtluchthaven bestendigen. Dan doen we met slimme digitale oplossingen, mede ondersteund door het nationale programma Digitale Infrastructuur Logistiek (DIL), en state of the art-samenwerking. Het is een efficiënte hub en nu willen we ook naar een duurzame hub.”
Gouden puzzelstukje
SCMP heeft in de afgelopen jaren verschillende projecten voltooid gericht op datadelen tussen expediteurs, transporteurs, afhandelaars en vliegmaatschappijen. Zo zijn slimme werkwijzes geïmplementeerd om de afhandeling van luchtvracht efficiënter en veiliger te laten verlopen. Het middel is om de hele aan- en afvoer van luchtvracht te digitaliseren, zodat partijen realtime inzicht hebben in de goederenstromen, er minder tijd verloren gaat in de administratieve afhandeling en wachttijden, en de keten minder foutgevoelig wordt. Dit jaar moet het ‘gouden puzzelstukje gelegd worden’. “Het is de beurt aan digitale truckslotplanning. Op termijn willen we dat gaan combineren met communicatie in de cabine en met de boordcomputer”, aldus Scheidel.
Hierin komt Scheidel Janneke Nijsing tegen. Zij heeft binnen CTC de implementatie van onder meer slimme verkeerslichten op de N201 en N231 begeleid: vrachtwagens krijgen dankzij een geïntegreerde smart mobility-toepassing in de cabine waar mogelijk eerder groen zodat ze minder hoeven te remmen en optrekken. Dat is beter voor het milieu, beter voor de doorstroming en veiliger voor de chauffeur. Janneke Nijsing: “CTC draait om de matrixborden, wat staat daarop en hoe kunnen we chauffeurs onderweg helpen.” ALB-lid Marja Ruigrok van de Vervoerregio Amsterdam zegt onder de indruk te zijn van het systeem. Als wethouder van Haarlemmermeer heeft ze het inmiddels ook gekopieerd voor fietsers. Die krijgen sneller groen met de losse app op zak. “Dit soort oplossingen heeft de toekomst. Als je toch op weg gaat, doe het dan zo snel, slim en schoon mogelijk.”
Zero Emissie Corridor (ZEC)
Schoner transport, het is een toekomstvisioen dat door de klimaatdoelstellingen van Parijs snel dichterbij moet komen. Ook het publiek beseft dat. Zero emissie transport biedt zelfs een unieke kans om waarde toe te voegen aan de logistieke sector, is de overtuiging. Een deelnemer waarschuwt: “We kunnen het niet alleen hebben van elektriciteit, er is ook waterstof nodig. Maar de ontwikkeling daarvan gaat echt te langzaam, terwijl de gasleidingen er liggen.” Duidelijk is ook dat de beperkte capaciteit op het net, de zogeheten netcongestie, voor veel bedrijven een grote zorg is. Kwartiermaker Rob Koppejan van het Amsterdam Logistics-programma ZEC begrijpt de zorgen “Ik denk dat de energietransitie en transport een goed huwelijk kunnen vormen: logistiek is goed in vrachtwagens vol plannen, dat kunnen we ook met de verdeling van de energie.” Samenwerking is het sleutelwoord en ook dat is de logistiek niet vreemd. “De sector heeft overal partijen in de keten nodig. Die kunnen elkaar helpen om de pieken uit het energiesysteem te halen.” Wat is de businesscase, rekent Koppejan voor. “Je moet uit de kosten komen, dat zijn de investeringen in onder meer voertuigen, batterijen en laadinfrastructuur. Maar een partij als Schiphol kan al de infrastructuur faciliteren. Een ander kan zich richten op het grotere plaatje, op het voorspellen van wat er aankomt zodat je pieken kunt gaan managen. Het is een individuele en collectieve opgave, je moet elkaar over en weer helpen. Kijk wat kan en zie niet alleen maar beren op de weg”, besluit hij.
Het bewijs is er: netcongestie managen kan
Wachten op de overheid of netbeheerders om de netcongestie aan te pakken, kan verlammend werken. Gebruikers managen hun energievoorziening steeds vaker zelf. In de haven van Amsterdam is onlangs een gemeenschappelijk initiatief opgezet waardoor bedrijven er door kunnen met hun groeiambities. SADC was een pionier hierin. De gebiedsontwikkelaar richtte twee jaar geleden al een virtueel net in op Schiphol Trade Park in waarmee de energievoorziening van de bedrijven gemonitord wordt en in goede banen wordt geleid. SADC-directeur en ALP-voorzitter Eva Klein Schiphorst: ”Ik geloof erin dat je gewoon moet beginnen, dan zie je waar je tegenaan loopt en wat er beter kan aan het systeem. We zien wat er gebeurt en wat de piekmomenten zijn in de energiebehoefte. Door het samen te doen en de verbinding te zoeken hebben we veel geleerd. Het levert zelfs extra rendementen op.” Ze adviseert om ook goed naar de randvoorwaarden te kijken. “Je moet het tot het einde goed regelen, niet alleen praktisch, maar ook bijvoorbeeld financieel en juridisch.”
Rob Middelkoop: “Als je nu instapt, dan kun je nog meepraten”
De Nederlandse logistiek heeft traditioneel een wereldwijde reputatie hoog te houden. Schiphol, de haven van Rotterdam en bijvoorbeeld Greenport Aalsmeer waren nooit zo groot geworden als er niet een continue stroom van (proces)vernieuwing was geweest. De logistiek is ook een sector waar de waan van de dag heerst. Dus wanneer maak je de stap om te innoveren, al dan niet ondersteund door Amsterdam Logistics? Rob Middelkoop is Ondernemer van het Jaar 2023-2024 in Haarlemmermeer en werkt al zeker tien jaar aan verduurzaming van zijn bedrijfsvoering. Hij is graag koploper, maar geeft toe dat verduurzamen ook onontkoombaar is. “Je kunt je niet rond rekenen, maar als je verder wil – en elektrificatie is de toekomst – dan zul je moeten investeren.” Logistiek dienstverlener DJMiddelkoop neemt vrijwel altijd deel aan de pilots voor innovatie op en rond Schiphol. “Wanneer je instapt, moet je zelf bepalen. Maar als je nu instapt, dan kun je nog meepraten.” Bijvoorbeeld over de laadinfrastructuur, aldus Middelkoop. Hij waarschuwt ook dat verduurzamen een leertraject is waarin je als ondernemer de tijd moet nemen om te ontdekken wat werkt en wat niet. “We zitten allemaal in die leerfase, dan kun je maar beter met elkaar sterk staan en niet te lang wachten.”
